Çoğumuz sıfat-fiil ekleri ile birtakım kip eklerini karıştırırız. Bunlardan en sık karıştırdığımız ek de “-mez, -maz” ekidir. Peki bu ekin sıfat-fiil eki mi yoksa geniş zamanın olumsuzu mu olduğunu nasıl anlayabiliriz?

Sıfat-Fiil ve Geniş Zaman

Sıfat-fiil ekleri eklendiği eylemi adlaştırarak söz konusu sözcüğün sıfat olarak kullanılmasını sağlar. Sıfat-fiil ekleri, “-mez, -maz” eki de dahil, eylemden ad yapım ekidir.

Geniş zaman eki ise bir fiil kipidir, yani çekim ekidir. Yeni sözcük türetmez, yalnızca çekimlediği eylemin zamanı hakkında bize bilgi verir.

Sıfat-Fiil Eki

Sıfat-fiil ekleri türettiği sözcüğü “sıfat” olarak kullanmamızı sağlar. Sıfatlar, isimleri niteleyen ya da belirten sözcüklerdir.

Örnekler

• Beklemeden yürüyen merdiven kullandı.
• Orası görülesi bir güzellik doğrusu.
• Maç olduğunu duyunca koşar adımlarla gitti.
• Beklenmedik haber ile hepimiz çok sevindik.

Görüldüğü gibi sıfat-fiil eklerini alan sözcükler bir ismi niteledi ya da belirtti.

Geniş Zaman Eki

Geniş zaman eki, çekimlediği sözcüğün geçmişte yapıldığını ve gelecekte de yapılacağını ifade eder. Yalnızca belirli bir zamanı değil tüm zamanları kapsar. Geniş zaman eki “-r, -ar, -er” ekidir ancak bu ekin olumsuzu “-mez, -maz” ile yapılır.

Örnekler

• Bilinmez kim bu yollarda yalnız yürümüş.
• Kendimi bildim bileli o pek çalışmaz.
• Böylesi aktiviteler onu pek sevindirmez.
• Hiçbir sır saklanmaz insanın dost bildiğinden.

Nasıl Ayırt Edilir

Eğer “-mez, -maz” ekini alan sözcük bir ismi niteliyor ya da belirtiyorsa sıfat-fiil ekidir. Ancak bir ismi nitelemiyor ya da belirtmiyor, eylemin geçmişi ve geleceği de kapsayacak şekilde sürekli olarak gerçekleştiğini sezdiriyorsa geniş zaman ekidir.